Afgelopen week stond ik voor mijn liefste een salade klaar te maken voor de lunch en ik dacht: ‘Wat is hij eigenlijk gemakkelijk en wat is het prettig dit voor hem te doen,’ Toen dacht ik, als vanzelf, terug aan ‘vroeger’. Toen we jong waren en ik vaak anders heb beweerd. Toen ik hem moeilijk vond en veel te vaak, meestal in mezelf, hem verwijten maakte. Ik begreep vaak niet waarom hij dingen zei, waarom hij dingen deed en dan kwamen er in mijn hoofd verwijten op en vond ik hem moeilijk.

Ook aan de moeizame relaties die ik lang heb gehad met andere mensen, die dicht bij mij staan, denk ik regelmatig terug. Tijd en wijsheid hebben daarin veel voor mij gedaan. En die wijsheid kan alleen maar komen met de jaren. Bij de één misschien snel en bij de ander wat langzamer. En waar ik altijd in blijf geloven is, dat in elke relatie, welke relatie dan ook, je allebei verantwoordelijkheid hebt. En als er sprake is van onmacht, dat dus ook aan beide kanten zit.

Ik zou mijn kinderen willen behoeden voor alles wat niet prettig voor ze is. Daarom heb ik veel met ze gesproken en probeer ik ook altijd open te staan voor wat voor kritiek ze ook maar op mij zouden kunnen hebben. Want dat kan en dat mag. Ik ben de oudere maar dat betekent niet automatisch dat ik in alles de wijzere ben.

Mijn schoonmoeder heeft eens iets gezegd dat ik precies zo voel. Ze zei: ‘Ik wou dat ik, toen ik jong was, al net zoveel wist als nu ik ouder ben,’ en zo voel ik dat ook. Ik zou dan anders gereageerd hebben wanneer ik mij gekwetst voelde en ik zou niet de fouten hebben gemaakt die ik gemaakt heb. Dat heet volgens mij ‘voortschrijdend inzicht’.

Tegelijk weet ik ook dat we allemaal onze eigen fouten moeten maken. Dat ik mijn kinderen niet kan behoeden voor alles wat niet prettig voor ze is. En ik weet ook dat dat niet goed zou zijn, want van fouten kunnen we leren en we worden er groot van. Al zouden we het willen, niemand kan de tijd terugdraaien en niemand kan veranderen wat is gebeurd. Wat we wel kunnen doen, met ons voortschrijdend inzicht, is nadenken over het verleden, daar lering uit trekken en besluiten wat we kunnen veranderen, in de toekomst, anders te doen.